Geschiedenis van wijn

De tijdlijn hieronder geeft u een globaal beeld van de geschiedenis van wijn in het algemeen. Uiteraard hebben alle wijnsoorten ook een stukje eigen geschiedenis. Ook deze staan na de tijdlijn in het kort beschreven. U kunt ook rechtstreeks naar de geschiedbeschrijving van deze wijnen via de volgende links:

Witte wijn

Rode wijn

Rosé wijn

Mousserende wijn

Portwijn

Tijdlijn

10000 VC?

De geschiedenis van wijn is begonnen toen men ontdekte dat je de vruchten van een wilde plant kon pletten en laten vergisten. Daardoor ontstond er een nieuw soort drank die een roes veroorzaakte. De exacte datum hiervan is niet bekend, maar er wordt beweerd dat dit vele duizenden jaren of zelfs verder terug gaat. Aangezien er dierensoorten zijn die de voorkeur geven aan overrijp fruit dat enigszins vergist is, is het zo goed als zeker dat onze voorouders dit al in een zeer vroeg stadium ontdekt hebben.

7000 VC

In 2003 zijn er in China potten, kruiken en grondstoffen gevonden die zouden kunnen wijzen op de productie van wijn. Vermoedelijk ging het hierbij om een mix van vergiste rijst en druiven. De voorwerpen en grondstoffen die gevonden zijn dateren ongeveer uit 7000 VC .

6000 VC

Ongeveer rond 6000 VC slaagde de mens er in om op grotere schaal gewassen te verbouwen en dieren te temmen. Hierdoor werd het mogelijk om de nomadische manier van leven achter zich te laten en permanente nederzettingen op te bouwen. Men vermoedt dat het bewust produceren van wijn op grotere schaal rond deze tijd begonnen is.

5400 - 5000 VC

Het historische Mesopotamië bestond uit het huidige Irak, een groot deel van het huidige Syrië en delen van Turkije en Iran. De oudste wijnresten die ooit ontdekt zijn komen uit een gebergte in het huidige Iran, dat destijds bij Mesopotamië hoorde. Middels koolstofdatering kwam men er achter dat deze wijnresten tussen de 7000 en 7400 jaar oud waren. Hoewel er meerdere landen claimen het oudste wijnbouwland ter wereld te zijn, waaronder Armenië, Georgië en China, is dit de oudste concrete vondst van wijn.

4100 VC

De oudste wijnmakerij die men heeft gevonden dateert uit 4100 VC. Archeologen ontdekten in 2007 in Armenië een grot met daarin concrete bewijzen voor een wijnmakerij. Er werden onder andere potten en vaten van verharde klei met daarin residuen van wijn gevonden. Het koele en droge klimaat in de grot zorgde voor een ideaal klimaat voor het produceren van de wijn.

3100 - 350 VC

Rond 3100 VC komen de farao's aan de macht in Egypte. De farao’s lieten zich in de piramides omringden met wijn voor hun reis naar het hiernamaals. Wijn gemaakt van blauwe druiven werd vanwege de gelijkenis met bloed vaak gebruikt bij ceremonies. Zover men weet is wijn voornamelijk via handel in oud Egypte terecht gekomen, maar de oud Egyptenaren boekten grote vooruitgang omtrent het effectief verbouwen van druiven en het bewaren en transporteren van wijn. Tijdens deze periode komen de Egyptenaren in contact met de Joden en de Feniciërs. Fenicië (ook wel Kanaän genoemd) was tijdens de oudheid een gebied dat delen van het huidige Syrië, Turkije, Libanon en Israël omvatte.

1200 - 500 VC

De Feniciërs zijn rond 1200-500 VC wijn op grote schaal gaan verbouwen en hebben deze over de destijds voor hun bekende wereld verspreid. Rond deze periode begon het Joodse volk wijn ook te gebruiken tijdens religieuze ceremonies. De eerste vermelding van wijn door het Joodse volk is terug te vinden in het boek Genesis en het daarin beschreven verhaal van Noach.

800 VC

Rond 800 VC begon het oude Griekenland te floreren. Dankzij de Feniciërs waren de Grieken al bekend met wijn. Door hun enorme vooruitgang in wetenschap en technieken waren ze in staat om de wijn verder te perfectioneren. Voor de Grieken werd wijn een symbool voor gezondheid, handel en religie. Wijn had volgens hen een goddelijke afkomst en daarom werd er ook een god van wijn (Dionysus) benoemd. Tijdens hun veroveringen namen de Griekse legers wijn mee en als de Grieken een gebied hadden veroverd werden in deze nieuwe koloniën druiven verbouwd.

146 VC

In het jaar 146VC veroverde de Romeinen de havenstad Carthago, gelegen in het huidige Tunesië. Tijdens het plunderen van deze stad kwamen de Romeinen in het bezit van het allereerste boek over wijn maken. Tot die tijd dronken de Romeinen nauwelijks wijn, maar liever bier en mede (soort honingwijn). Al snel eigende de Romeinen zich wijn toe en werd er net als bij de Grieken een god benoemd. Deze God noemde men Bacchus. Wijn wordt al snel een centraal onderdeel van de Romeinse cultuur en zij hebben dan ook een grote bijdrage geleverd aan het moderne wijn maken. Terwijl de Romeinse legers grote delen van Europa veroverden, werden er overal wijnstokken geplant en de basis gelegd voor wijngebieden als bijvoorbeeld de Bordeaux en de Moezel. De Romeinen waren ook de eerste die houten vaten gebruikte tijdens de productie van wijn en daarmee de specifieke smaken die deze vaten aan de wijn kunnen geven.

380 - 800

In het jaar 380 (vanaf nu na Christus) neemt het Romeinse rijk het Christendom officieel als het nieuwe geloof aan. Ongeveer 100 jaar later zal het Romeinse rijk verslagen worden door de Hunnen en worden de vroege middeleeuwen ingeleid. Tijdens het begin van deze turbulente en duistere periode heeft de wijnbouw toch kunnen overleven. Aangezien men tijdens christelijke ceremonies niet zonder wijn kon, zagen monniken het als een heilige plicht de kennis van het maken van wijn te bewaken en bewaren. Monniken in Italië en Frankrijk begonnen te werken als wijnboeren en de technologie voor het maken van wijn werd verder geperfectioneerd.

800 - 1600

Rond het jaar 800 had Karel de Grote een groot deel van West Europa in handen. Karel de Grote stond bekend als een wijnliefhebber en daarmee kwam de wijnbouw en wijnhandel met name in het huidige Duitsland en Frankrijk in een stroomversnelling die nog vele eeuwen voort zou duren. Rond het jaar 1500 bereikte dit een hoogtepunt en waren er in het huidige Duitsland zelfs drie keer zoveel wijngaarden te vinden dan vandaag de dag. Toen Columbus in 1492 Amerika ontdekte, kwam daarmee wijn en het produceren van wijn ook in dit gedeelte van de wereld terecht.

1600 - 1800

Met name de Engelsen en Nederlanders, maar ook de Spanjaarden gingen zich rond 1600 bezig houden met grootschalige internationale wijnhandel, waardoor wijn zich verder en sneller over de wereld verspreidde. In 1659 bezette Nederland Zuid Afrika werden daar de eerste wijngaarden gestart, met name om de bemanning op de schepen naar Nederland tijdens de lange reis van wijn te voorzien. Na anderhalve eeuw werd de Zuid Afrikaanse kolonie veroverd door Engeland, die de wijnbouw daar verder voort zette en uitbreidde.

1800 - heden

In de 19e eeuw kwam er vanuit Noord-Amerika een bladluizensoort over die de Europese wijnbouw bijna de kop kostte. Meer dan 70% van de wijngaarden werden compleet vernietigd. Gelukkig vond men een oplossing van het probleem op de plek waar het probleem ook vandaan kwam. Hoewel de Amerikaanse druiven niet bestand bleken te zijn tegen de kalkrijke Europese bodems, bleken de Amerikaanse onderstokken wel resistent te zijn voor de druifluis. Door de Europese druivenstokken op de Amerikaanse onderstokken te enten bleek het probleem verholpen te zijn. Deze techniek wordt tot op de dag van vandaag nog steeds gebruikt. Met name door in de 20e eeuw verbeterde technieken en methodes zijn de opbrengsten van de wijngaarden in de loop der jaren fors gestegen. Wereldwijd wordt de markt voor wijn op ruim 300 miljard euro geschat, waarvan ongeveer 55% van de productie en consumptie binnen Europa te vinden valt.

Geschiedenis van witte wijn

Wanneer witte wijn voor het eerst werd geproduceerd is niet helemaal duidelijk. Waarschijnlijk al in een vroeg stadium zullen er wijnen enkel gemaakt van sommige witte druiven als witte wijn aangemerkt hebben kunnen worden. In de stad Askelon in Israël zijn ruim 2500 jaar oude scherven van kruiken gevonden waar “rode wijn” op geschreven stond. Het markeren van deze kruiken zou niet nodig zijn geweest als er geen andere kleuren wijn waren. Men kan er dus vanuit gaan dat er toen ook al witte wijn werd geproduceerd.

Aan het einde van de zeventiende eeuw is het bekend dat men heel bewust is gaan kijken naar de duur van de schilinwerking (of juist geen schilinwerking) en de invloed die dat heeft op het eindresultaat van de wijn. Vanaf toen is men bewust witte wijn op grote schaal gaan produceren.

Geschiedenis van rode wijn

Het eerste bekende gebruik van rode wijn gaat terug naar de Egyptenaren in de tijd van de Farao’s, die vanaf 3100 v.Chr. aan de macht kwamen. Door de gelijkenis van rode wijn met bloed werd deze soort wijn vaak gebruikt tijdens religieuze ceremonies. Dit gebruik werd later overgenomen door andere religies, zoals het Jodendom en later ook de Christenen. In de stad Askelon in Israël zijn ruim 2500 jaar oude scherven van kruiken gevonden waar “rode wijn” op geschreven stond. Aangezien men het huidige inzicht over schilinwerking nog niet had, is het niet helemaal duidelijk hoe donker rood deze wijnen van origine nu precies waren. Wel zijn er bewijzen gevonden dat er op kan wijzen dat wijnen werden ingekookt en zo tot siroop werden gemaakt. Dit siroop werd dan tijdens de fermentatie van nieuwe wijn aan de most toegevoegd, waardoor deze donkerder en zwaarder werd. Op deze manier moet het mogelijk geweest om dieprode wijnen te produceren. Aan het einde van de zeventiende eeuw is het bekend dat men heel bewust is gaan kijken naar de duur van de schilinwerking en de invloed die dat heeft op het eindresultaat van de wijn. Hierdoor is er vanaf die tijd bewust rode wijn op grote schaal geproduceerd.

Geschiedenis van rosé wijn

Vaak wordt er gedacht dat rosé wijn pas later in de geschiedenis ontdekt werd. Toch is het tegenovergestelde waar. Aangezien men zich in de oudheid nog niet heel erg bezig hield met de duur van de schilinwerking, kun je gerust stellen dat de meest wijnen een roze tot licht rode kleur hadden. Dat dit met blauwe druiven gebeurde moge duidelijk zijn, maar ook sommige witte druivensoorten die tijdens de fermentatie met hun schil in aanraking komen, zullen een roze kleur aan de wijn meegeven. Tevens is het ook niet uit te sluiten dat blauwe en witte druiven door elkaar gebruikt werden. Rosé wijn is dus gewoon de oudste wijnsoort en is tot eind zeventiende eeuw ook de meest gedronken wijnsoort geweest. Pas toen men zich eind zeventiende eeuw serieus bezig ging houden met de duur van de schilinwerking, is men bewust andere wijnen op grote schaal gaan produceren. Rosé wijn werd vanaf toen vaak als mislukte rode wijn gezien en dus als afval beschouwd. Tegenwoordig wordt rosé wijn weer volop geproduceerd en doet de kwaliteit niet onder voor andere wijnen.

Geschiedenis van mousserende wijn

Bubbels in de wijn werd eeuwenlang als een vloek beschouwd. Zeker in de koelere streken was dit een groot probleem. Als de flessen wijn koel hadden gelegen en werden daarna op één of andere manier warmer, begon de inhoud van de fles opnieuw te gisten, waardoor er koolzuurgas en dus bubbels in de wijn terecht kwamen. Ergens halverwege de zeventiende eeuw besloot een Franse wijnmaker om deze onbedoelde gisting te benutten en bedacht een manier om mousserende wijn te maken. Sommige beweren dat deze wijnmaker de beroemde monnik Dom Pérignon was, waar tegenwoordig nog steeds een hoogstaand champagnesoort naar wordt vernoemd. De meningen zijn hier echter over verdeeld. In het begin van de achttiende eeuw begon het Franse koningshuis mousserende wijn uit de champagnestreek uit te delen aan de rijken en beroemdheden tijdens staatsbanketten. Al snel werd mousserende wijn erg populair onder de elite in Frankrijk en werd zo een teken van status en welvaart. Tegenwoordig wordt mousserende wijn vooral veel gedronken als er iets te vieren valt. Denk hierbij bijvoorbeeld aan nieuwjaar of bij het winnen van een sportwedstrijd. Toch zijn er veel mousserende wijnen van hoge kwaliteit die zeker de moeite waard zijn om ook tijdens andere gelegenheden te drinken.

Geschiedenis van portwijn

Door de geschiedenis heen is Engeland vaak in oorlog geweest met Frankrijk. Dit was ook het geval in grote delen van de 17^e en 18^e eeuw. Door deze oorlogen was Engeland niet in staat om wijn uit Frankrijk te importeren. Aangezien Engeland zelf geen groot wijn producerend land was, richtte zij zich tot haar bondgenoot Portugal. Portugal had een ideaal klimaat voor het verbouwen van druiven, met name in de Douro vallei bij de stad Porto. Het nadeel was echter dat de wijn vaak bedorven was voordat deze na de overtocht in Engeland aan kwam. Om te voorkomen dat de wijn zou bederven besloten de Engelsen een soort brandewijn aan de wijn toe te voegen. Hierdoor stopte het gistingsproces en kreeg men een veel zoeter eindresultaat. De Engelsen kwamen er achter dat deze nieuwe wijnsoort erg goed in de smaak viel en de vraag naar deze portwijn werd al snel groter dan het aanbod. Portugese portproducenten schoten als paddenstoelen uit de grond. Om aan de vraag te kunnen voorzien leverden veel producenten portwijn van zeer lage kwaliteit. Om de kwaliteit te waarborgen stelde de Portugese regering in 1756 een wijnwetgeving op waaraan de portproducenten moesten voldoen. Het grootste deel van deze wetgeving geldt tegenwoordig nog steeds en is zelfs voor moderne begrippen streng te noemen.